Kurzarbeit-aren Ezarpena
ENPRESEN BALDINTZAK
AUDIOA: https://youtu.be/h_ksNtUl6ds
TESTUA(PDF): https://yadi.sk/i/K465pGn20AXH5A
1. Lana banatzeko programak edo kurzarbeit
programak hedatzeko eta arrakasta izateko funtsezko gai bat da programa horiek
aplikatzen zaizkien enpresak behar bezala hautatzea.
2. Jakina, "langile-soberakina" deitu
ohi zaion horren aurrean dauden enpresak dira; izan ere, merkatuak onartzen
duen ekoizpen-gaitasunak ez du jasaten plantilla guztiaren okupazio osoa.
3. Jakina, langileen soberakin "esanguratsu"
batez ari gara. Erregulazio batzuek gutxieneko kopuru bat ezartzen dute,
adibidez, enpresaren lan-karga osoaren 10ekoa. Praktikan, lana banatzeko
mekanismoak modu informalean edo ez hain informalean sortzen dira soberakin
zehatzetarako, batez ere mikroenpresetan. Hala ere, enpresa ertain eta
handietan, lan-denbora murriztea lan-baldintzen funtsezko aldaketa da, eta,
normalean, pertsonen soberakin handi baten ondorioz baino ez da justifikatzen.
4. Langile-soberakin horrek plantillako
funtsezko zati bat kaleratzeko "beharraren" aurrean jarri behar du
enpresa. "Beharraren" kontzeptu hori ez da erraz interpretatzen
praktikan, eta, normalean, soberakinaren iraupen-itxaropenekin lotuta egoten
da. Lantalde-soberakin bat, esanguratsua izan arren, hilabete edo bi hilabete baino
ez badu irauten, adibidez, enpresak bere gain hartuko du, kaleratze-neurriak
hartu gabe, logikoa denez. Baina itxaropen horiek ez dira beti zehazteko errazak.
5. Ohikoena da lan-kargaren krisia aldi baterako
izatea. Bereziki, gobernuek baldintza hori eskatzen dute lana banatzeko
programetan parte hartzeko. Logikoa dirudi horrek, baliabide publikoen
eskuragarritasunaren eta inpaktu positiboaren ikuspegitik, bai eta ahaleginaren
errentagarritasunaren ikuspegitik ere; izan ere, merkatua berreskuratuko dela,
eta langileak lanaldi osoan berriro lan egiten hasiko direla da eskatu ohi den
itxaropen hori.
6. Sarritan, lan-kargaren beherakadaren
behin-behinekotasun hori kargaren izaera "ziklikoarekin"
erlazionatzen da. Horrek logikoa dirudi kurzarbeit programen eragin
makroekonomikoan pentsatzen badugu, ziklo ekonomikoen atzeraldietan agerian
geratzen dena. Hala ere, enpresa jakin baten lan-kargaren beherakada
"ziklikoa" izatea ala ez izatea ez da hain gauza argia, eta eztabaida
amaigabeak eragin ditzake, zorrotz interpretatzen bada nolabait. Funtsezkoa da,
noski, merkatua eta lan-karga berreskuratzeko itxaropen argia izatea.
7. Hala ere, behin-behinekotasun hori ez da hain
argia lan-banaketa laguntza publikoen esku-hartzerik gabe aplikatzen denean.
Kasu horretan, gizarte-eragileek ebaluatzen dute hartutako neurrien kostu
operatiboa edo soldaten jaitsiera. Eta neurri horiek martxan jartzea erabakitzen
dute, enpresaren lan-kargaren beherakadaren aurrean, behin-behinekotasun irizpideak
kontuan hartuta edo kontuan hartu gabe.
8. 8. Lan-kargaren beherakadaren arrazoi
"ekonomikoez" gain, "ezinbesteko" arrazoiak ere aipatzen
dira askotan (adibidez, COVID-19 pandemiaren ondoriozko krisiari aurre egiteko
Espainian araututako aldi baterako enplegu-erregulazioko espedienteetan
erabilitako irizpidea).
9. Ohikoa da, halaber, lan-banaketako prozesuak
arautzen dituzten araudiek eskatzea lan-karga nabarmen jaitsi izana ez ezik,
beherakada horrek enpresari finantza-zailtasun larriak sortzea ere.
10. Errealitatean, zaila da kontzeptu hauek
zehaztea: lan-kargaren beherakada, behin-behinekotasuna eta saihestezintasuna.
Hori dela eta, prozesu horiek justifikatzeko espedienteen konplexutasun
ekonomikoa kontuan hartzeko gaia da.