Kurzarbeit-aren Ezarpena
PROZESUAREN OINARRI INSTITUZIONALAK
AUDIOA: https://youtu.be/niV1uX08QHo
TESTUA (PDF): https://yadi.sk/i/4tdRBg3N6OZZ-g
1. Kurzarbeit edo lana banatzeko prozesuak abian
jar daitezke instituzio-oinarri nabarmen anitzetan oinarrituta. Lurralde
bakoitzeko gizarte-, lege- eta politika-ingurunearen arabera, hein handi
batean.
2. Printzipioz, lan-banaketa, kaleratzeen
alternatiba gisa, enpresa mota guztietan sistematikoki hartzen den erabakia da,
lan-soberakin puntualei aurre egiteko. Hala ere, gure azterlanaren xedea merkatuaren
egoeraren araberako beherakadak dira, enpresaren salmenten proportzio
esanguratsu bati eragiten diotenak. Eta, horren ondorioz, langileen zati handi
baten enpleguari mehatxu egiten diotenak.
3. Kasu horietan, behin baino gehiagotan,
langileek berek enpresaburuarekin lan-denbora murriztea negoziatzen dute,
egoera koiunturaleko erronka horri aurre egin ahal izateko kaleratze-prozesuari
ekin gabe. Laguntza publikorik ez badago ere, batzuetan, enplegu- eta
soldata-murrizketa proportzionalak onartzen edo proposatzen dituzte langileek,
kaleratzeak saihesteko. Jakina, sindikatuen bidez bideratu ohi diren ekimenak
dira.
4. Negoziazio kolektiboa ohiko tresna da lana
banatzeko prozesu zehatzak abian jartzeko edo prozesu horiek arautzeko. Aplikazio
praktikoa aukera sortzen denean gauzatzen da, eta enpresaburuen eta sindikatuen
arteko berariazko akordio batean. Alemanian, esaterako, ia hitzarmen kolektibo
guztietan jasotzen diren xedapenek baimena ematen diete enpresei lan-denbora
eta soldata proportzionalki murrizteko, kaleratzeak saihesteko, hitzarmenean
bertan ezartzen diren muga eta baldintzekin.
5. Zenbait herrialdetan (Japonian, 2009an),
lurralde osorako hiru alderdiko akordioak negoziatu dira, bertan lana banatzeko
prozesuak abian jartzea aurreikusiz eta gomendatuz. Enpresaburuek, sindikatuek
eta gobernuak adostu dute estrategia hori bultzatzea krisialdi ekonomiko bati
aurre egiteko, iraupen jakin batekin edo modu mugagabean. Bistan denez, enpresa
edo sektore batera mugatzen diren akordioen aurrean, gobernuaren inplikazioan
datza aplikazio orokorreko akordio horien abantaila nagusia. Inplikazio
horrekin batera, logikoa denez, prozesu horien kostu ekonomikoa arintzeko
aurrekontu-xedapen bat dago langileentzat, eta pizgarri erabakigarria da prozesu
horiek zabaltzeko. Ohikoa da gobernuen finantza-partaidetzaren ordainetan
eragindako langileek prestakuntza-ahalegin esanguratsuak egitea.
6. Azkenik, lana banatzeko prozesuen euskarri
instituzionalaren mailarik altuena lege-euskarria dela esan dezakegu. Kurzarbeit
edo lanaren banaketarako eskema horien erabilera arautu eta sustatzen dute lurralde
edo estatu mailako legeek. Araudi horretan ezartzen dira kasuak, horietarako
laguntza publikoak eta erabakiak hartzeko prozesuak. Araudi hori Alemanian eta
Europako beste herrialde batzuetan dago indarrean, eta Europatik kanpo, Hego
Korean eta Estatu Batuetako estatu askotan.
7. Praktikan, arauketa honekin batera, erakunde
publikoak kudeaketa horretan benetan inplikatzen dituzten politika publikoak
egotea garrantzi handikoa da. Gobernuen jarrera proaktibo hori erabakigarria
da, sarritan, prozesu horiek abian jartzeko eta alderdi guztiek onartzeko.
8. Araudiak, berez, bere mugak ditu. Lana
banatzeko mekanismoak sustatzera bideratutako araudia da, ez mekanismo horiek
ezartzera. Horiek agindu bidez arautzeko zailtasunaren arrazoiak agerikoak
dira. Funtsean, enpresa batek kaleratze-prozesuetara noiz jo behar duen edo ez
zehaztearen zailtasuna da kontua. Salmenten beherakadaren araberako kontua da
hori, baina baita beherakada horrek emaitzetan izan duen eraginaren araberakoa
ere, egoera horren iraupen-itxaropenen araberakoa, etab. Egoera horiek modu
espezifikoan aurreikusi eta arautzea oso zaila izango litzateke.