ERRENTAREN GAINEKO ZERGA ETA PROGRESIBITATEA
AUDIOA: https://youtu.be/_FONtKIMYOM
TESTUA (PDF): https://yadi.sk/i/NLXUKu91wwQ1Pw
1. Errentaren gaineko zerga zerga progresibo
gisa ezartzea eta hedatzea funtsezko elementua izan zen Mendebalde osoan
ongizate-estatua sortzeko.
2. Zerga horrek baliabide ugari ekarri zituen
gastu publikoa handitzeko, eta, errenta-mailen arabera aplikatutako tasen
progresibotasunaren bidez, nabarmen lagundu zuen desberdintasun sozialak
murrizten.
3. Hamarkada askotan esan izan dugu, batez ere
errentaren gaineko zergaren progresibitatearen bidez, sistema kapitalistak
sortzen dituen desberdintasunak nabarmen moteltzea lortu zuela Mendebaldeak.
Hori da, antza, zerga horrek errenta handieneko zergadunetatik errenta
txikieneko zergadunetara baliabideak birbanatzetik ondorioztatzen dena.
4. Hala ere, sakoneko argudio hori zalantzan
jarri gabe, bi arrazoik eraman gaitzakete hori dena beste ikuspegi batetik
ikustera. Bi arrazoi daude errentaren gaineko zergaren eragin sozial eta
politikoa modu oso ezberdinean interpretatzeko.
5. Alde batetik, asalarizazio-prozesuaren
eragina. XX. mendean zehar Mendebaldeak izan duen bilakaera ekonomikoaren
ondorioz, soldatapeko langileak biztanle aktiboen % 90era hurbiltzen ari dira.
Horrek eragin handia du errentaren gaineko zergaren ondorio soziologikoetan.
6. Errentaren gaineko zergaren hasieran,
soldatapekoak ziren zerga honen aplikazioaren zuzeneko onuradunak (eta
administrazio publikoaren diru-sarreren eta gastuen kudeaketa osoarenak). Hala
ere, gaur egungo errealitatea oso bestelakoa da. Proportzioan baino ekarpen
handiagoak egiten dituzten zergadunen ekarpen gehienak ere soldatapekoen
ekarpenak dira orain.
7. Bestalde, zerga honen zergadunek herrialde
desberdinetan errenta-mailen arabera duten banaketaren errealitatea hartu behar
dugu kontuan. Argi eta garbi ikusten dugu Estatuko sarrera-gastu binomioan
"hartzaile garbi" sentitzen diren pertsonen eta "ekarle
garbi" sentitzen direnen arteko zatiketa. Eta oro har, lehenengoak zein
bigarrenak, errenta-maila desberdineko soldatapekoak dira.
8. Itxura guztien arabera, ekarleen edo
hartzaileen posizio subjektibo hori soldatapeko batzuen edo besteen
"ezker" eta "eskuin" posizionamendu ideologikoaren
funtsezko elementu bihurtu da azkenean. Hori horrela bada, ikus dezakegu
zerga-progresibitateak epe luzera sozialdemokraziaren eta, oro har, langileen
interes estrategikoen aurka jokatu izan duela, haien zatikatze politikoaren
funtsezko elementu bihurtu baita.
9. Printzipioz, horrek ez dirudi nahikoa
progresibotasun hori zalantzan jartzeko, gizarte berdinzaleagoak sortzeko
funtsezko elementua izan baita. Aurrekontu publikoetatik kanpo, seguru asko
lan-erregulazioa, sindikatuak, enpresa publikoak eta partaidetza publiko
enpresarialak izan beharko lirateke errenta-berdintasun maila handiagoak
lortzeko ordezko gaitasuna duten faktore gakoak.
10. Edonola ere, garrantzitsua da ohartzea,
enpresaburuek eta autonomoek kenkariak eta hobari fiskalak kudeatzeko gaitasun
handiagoa dutela. Beraz, praktikan berdintasun handiago hori ez dugula
enpresaburuen kontura lortzen, programa sozialdemokraten hasierako helburua,
soldatapekoen errenta ertain eta altuko esparruen kontura baizik.
11. Gogora
dezagun soldatapekoak "ezkerreko soldatapekoen" eta "eskuineko
soldatapekoen" artean banatzea sozialdemokraziaren eta, oro har,
ezkerraren akats estrategiko handienetako bat izan dela. Eta elite
korporatiboaren estrategiarik eraginkorrenetako bat. Jakina, estrategia horren
atzean garrantzi handiko beste faktore batzuk daude: politikoa, hezkuntzakoa
eta mediatikoa. Ziurrenik, zerga-progresibotasunaren eta hura egituratzeko
moduaren balizko eragina ere kontuan hartu behar dira.
SOZIALDEMOKRAZIAREN ETORKIZUNAri buruzko
idatziak
EKAI Center-en beste idatzi batzuk