Europako Garapen Ereduaren Etorkizuna
EFIZIENTZIA ETA BOTEREA SUNTSIKETA SORTZAILEAN
AUDIOA: https://youtu.be/LzGJTc4b8hM
TESTUA (PDF): https://yadi.sk/i/BpctfYzwf8-a2g
1. Dakigunez, munduko bilakaera ekonomikoan
giltzarri diren nazioarteko erakundeak berariaz aitortzen ari dira elite
korporatiboen proiektuaren funtsezko helburuetako bat Europako eta munduko
ekonomiaren "suntsiketa sortzailea" dela.
2. Gogora dezagun suntsiketa sortzailearen
oinarri teorikoa, aurrerapen ekonomikoa bultzatzea dela. Enpresentzako,
produktuentzako eta zerbitzuentzako merkatu-espazioak askatzen dituen
ekoizpen-ekipamenduaren suntsiketan oinarrituta. Enpresa berriek aurrekoak
ordezten baitituzte eta garapen ekonomikoan aurrerapen berriak ahalbidetzen
baitira.
Baina "suntsiketa sortzailearen"
kontzeptu hori hainbat interpretaziotarako erabil daiteke.
3. Alde batetik, merkatu-ekonomian praktikan
benetan gertatzen denaren deskribapena izan daiteke. Produktu edo zerbitzu
zaharrak edo eraginkortasun gutxiagoko enpresak merkeagoak edo hobeak diren
produktu edo zerbitzuekin edo enpresa eraginkorragoekin ordezkatzen direnean.
Sarritan, lehenak desagertzeak errazten du bigarrenak ahalik eta lasterren
hedatzea.
4. "Suntsiketa sortzailea" politika
ekonomikoaren tresnatzat ere har daiteke, eremu publikoak jarduera-sektore
batzuetan edo besteetan aldaketa bizkortzeko bultzatutako estrategiatzat
hartzen dugun heinean.
5. Nahasmen ohikoena sormen-suntsiketako
prozesuen atzean dauden arrazoiei dagokie. Prozesu horien bertsio baikorren
arabera, eraginkortasunak edo efizientziak eragindakoak dira, eta, beraz,
ekonomia hobetzeko eta aurrera egiteko tresna dira.
Hala ere, errealitatea da suntsiketa
sortzaileko prozesuen motibazioak, efizientziak bezain beste, edo gehiago, botereak
baldintzatzen dituela. Enpresa handi bat beste enpresa txikiago bat edo batzuk hondatzen
edo merkatutik ateratzen saiatzen denean, ez du horrelakorik egiten efizientzia
sustatzeko. Bere etekinak eta merkatu-kuota handitzeko egiten du. Askotan,
eraginkorragoa delako egin dezake hori, baina ez da beti horrela izaten.
6. Botere-faktorearen garrantzia askoz ere
nabarmenagoa da suntsiketa sortzailea politika ekonomikoaren nahita bilatutako prozesu
gisa aztertzen dugunean, une honetan Berrabiatze Handiak definitutako eredu
ekonomiko berriaren barruan planteatzen ari den bezala. Helburua da, argi eta
garbi, ekoizpen-sarearen zati bat suntsitzea, haren beste zati batek
merkatu-kuota hori eskura dezan. Baina merkatuaren zein zati suntsitu nahi den
eta zein alderdi bultzatu ez da erabakitzen normalean eraginkortasun-irizpideen
arabera, botere politikoa nork kontrolatzen duen arabera baizik.
7. Maiz aipatzen dira mundu-gerrak
sormen-suntsiketaren adibidetzat, Europako ekonomiaren suntsipenari esker Ipar
Amerikako ekonomiaren geroko gorakada harrigarria ahalbidetu zutenak, gerora
Mendebalde osora hedatuko zena. Hori gertatu bazen, ez zen izan industria
iparramerikarra eraginkorragoa zelako, baizik eta gatazkan erabakigarria izan
zen botere politikoan eragina zuelako. Nagusitasun anglosaxoia mehatxatzen zuen
eta gero eta indartsuagoa zen ekonomia alemaniarrarekiko lehia konpondu zuen
Lehen Mundu Gerrak. Eta Bigarren Mundu Gerrak 1929ko krisiari irtenbidea ematea
ahalbidetu zuen, ekoizpen-ahalmena izugarri suntsituz.
8. Merkatuaren mugimendu txikietan, etengabeko
suntsiketa sortzailea gertatzen da, eraginkortasun gutxiagoko enpresa, produktu
eta zerbitzuak eraginkortasun handiagoko beste batzuekin ordezkatuz. Baina suntsiketa
sortzailean oinarritutako erabaki estrategikoetan, gerra-gatazken kasuan
gertatzen den bezala, prozesu horiei heltzeko erabakia, hain zuzen ere,
dagokion botere politikoa kontrolatzen duten talde ekonomikoetatik abiatzen da.
Horren ondorioz, ziurtzat jotzen dute haiek ez direla suntsituak izango, baizik
eta, alderantziz, suntsipenaren onurak jasoko dituztenak.