1. Alderdi politiko ugari dago Bielorrusian,
batzuk hurbilekoak eta beste batzuk egungo gobernutik urrun daudenak.
Hauteskunde prozesuak daude. Eta, itxura guztien arabera, Lukashenko presidentearen
gobernuen jarraikortasuna, alde batetik, Lehendakaritzari esleitutako botere
zabaletan oinarritu da, eta, bestetik, 26 urte hauetan zehar izan diren
gobernuen kudeaketaren eraginkortasunean eta ospe handian. Hauteskunde prozesu
berrienen fidagarritasunari buruzko zalantzak, funtsean, Bielorrusiako alderdi
politikoen ahultasunaren ondorio dira ziur asko.
2. Lorpen sozioekonomiko harrigarriak lortu ditu
Bielorrusiak, hala nola, enpresa publikoen pisua ekonomiaren %70/80,
hazkunde-tasari eustea eta langabezia-tasa %0 ingurukoa izatea. Mendebaldean
planteatzen den gaia da zenbateraino alderdien sistemaren ahulezia horrek
lorpen sozioekonomiko horiek ahultzen dituen.
3. Arazoa da ez dela batere onargarria nagusitasunezko
jarrera hartzea eremu honetan, kontuan hartzen baditugu Mendebalde osoan
alderdien sistemari buruz dauden sakoneko zalantzak.
4. Gogora dezagun alderdi politikoak sektore
sozioekonomikoen arteko oreka-sistema gisa sortu zirela. Aristokrazia
tradizionalista eta burgesia liberalaren artean XVIII. eta XIX. mendeetan,
soldatapekoen eta burgesia liberalaren artean XIX. mendetik. XX. mendean zehar sortutako
"klasearteko" alderdiek (erlijiosoak, faxistak edo nazionalistak)
bigarren mailako papera bete ohi dute.
5. Horrela, "eskuineko" (aristokrazia
tradizionalista hasieran, liberalismo korporatiboa gero) eta
"ezkerreko" (liberalismo korporatiboa XVIII. mendetik eta langile
mugimendu edo mugimendu sozialistak XIX. mendetik) alderdien arteko bereizketa
tradizionala izaera sozioekonomikoko oinarri objektibo argietan oinarritzen
zen.
6. Hala ere, alderdien sistemaren oinarri objektibo
horiek ia desagertu egin dira azken hamarkadetan, enpresa-kontzentrazioaren eta
soldatapekotze prozesuaren aurrerapenaren ondorioz.
7. Europar Batasuneko biztanleria aktiboaren batez
bestekoan soldatapekoak %85, autonomoak %10 eta enpresaburuak %5 direnean,
hautesleak "ezkerra" eta "eskuina" artean banatzea
ahalbidetzen zuten oinarri objektiboak desagertu egin dira. Hautesleen interes
objektiboak gero eta antzekoagoak dira orain, eta biztanleria artifizialki
zatituta mantentzeko ahaleginak "ezkerra", "eskuina" eta
"zentroa" kontzeptuen arabera, soldatapeko botoa zatituta mantentzeko
ahalegin etsiak dira.
8. Horrek guztiak gero eta gorabehera handiagoa
sortzen du hauteskundeetan. Batez ere sistema proportzionaletan, alderdi
berrien sorrera errazten baitute. Eta hemendik aurrera alderdien sistema
oinarritu dezaketen oinarriei buruzko etorkizuneko zalantzak handiak dira.
9. Egia esan, ez dakigu oso ondo alderdi
politikoak, txandakatzea edo aldaketa politikoa errazteko tresnak izan behar
zutenak, zein neurritaraino ez diren bihurtu guztiz kontrakoa egiteko funtsezko
tresna. Hau da, pertsonak txandakatzeko tresnetan, aldi berean, ezer
garrantzitsurik aldatzen ez dela ziurtatuz.
10. Alderdi politikoen helburu nagusia da – edo
izan behar du – hautesleak orientatzea. Hautesle talde handietan, suposatzen da
azken horiek konfiantzazko erreferentziak behar dituztela zuzenean ezagutzen ez
dituzten pertsonei edo taldeei botoa emateko. Alderdiek herritarrak orientatu
beharko lituzkete botoa emateko eta oinarrizko aukera politikoen artean
erabakitzeko orduan.
11. Alderdi anitzak izateak sentsibilitate sozial
eta ekonomiko desberdinak politikoki azaltzea eta posizionatzea ahalbideratzen
eta errazten du. Hala ere, alternantzia kontzeptua gero eta ilunagoa bihurtzen
ari da. Alderdi aniztasunak ez du zertan sortu ezkerraren eta eskuinaren arteko
"%50eko" banaketa tradizionala. Ezta gure sistema politikoetan
ezagutu dugun etengabeko alternantzia ere.
12. Egungo
egitura sozioekonomikoarekin, ezkerreko eta eskuineko atxikipen tradizionalak
(ez dagozkien balio-sistemak, noski) gainditu ahala, gehiengo absolutu zabalak
edo pertsona eta talde berberak boterean etengabe irautea ohiko kontua bihurtu
beharko da ziur asko.
13. Hori guztia argiago agertzen da Ekialdeko
Europako herrialdeetan – eta, are gehiago, Bielorrusian –. Herrialde horietan
ia ezin izan da finkatu Mendebaldeko Europako ezkerraren eta eskuinaren arteko
banaketa tradizionala. Eta guretzat ulergaitzak diren lerrokadura
politiko-ideologikoak sortzen ditu horrek, bai eta gehiengo zabal harrigarriak
ere.
14. Bielorrusiako
kasua oso interesgarria da. Enpresa publikoen %70/80 dituen herrialde batean,
alderdi "eskuindarrak" hedatzeko oinarri sozioekonomikoak oso txikiak
dira. Zein oinarri objektiboren gainean eraiki daiteke txandakatze politiko
etengabea horrelako herrialdeetan? Mendebaldean oinarri horiek apurka-apurka
desagertu badira, nekez eska diezaiokegu Bielorrusiari segmentazio mota hori
"asmatzea", hautesleen zatiketa eta boterean etengabeko txandakatzea
ziurtatzeko asmoz.
15. Mendebaldeko alderdi politikoen sistemaren
funtzioaren etorkizuna ez da batere argia. Ziur aski, horretaz jabetu behar
dugu, eta jarrera apalagoa hartu behar dugu Bielorrusiako lorpen sozioekonomiko
apartak dituzten herrialdeen aurrean.
Adimen
Politiko eta Estrategikoa-ri buruzko beste idatzi batzuk