Adimen Politiko eta Estrategikoa ALDERDIEN SISTEMARI BURUZ LUKASHENKOK ERAKUTS DIEZAGUKEENA


1.     Alderdi politiko ugari dago Bielorrusian, batzuk hurbilekoak eta beste batzuk egungo gobernutik urrun daudenak. Hauteskunde prozesuak daude. Eta, itxura guztien arabera, Lukashenko presidentearen gobernuen jarraikortasuna, alde batetik, Lehendakaritzari esleitutako botere zabaletan oinarritu da, eta, bestetik, 26 urte hauetan zehar izan diren gobernuen kudeaketaren eraginkortasunean eta ospe handian. Hauteskunde prozesu berrienen fidagarritasunari buruzko zalantzak, funtsean, Bielorrusiako alderdi politikoen ahultasunaren ondorio dira ziur asko.

2.     Lorpen sozioekonomiko harrigarriak lortu ditu Bielorrusiak, hala nola, enpresa publikoen pisua ekonomiaren %70/80, hazkunde-tasari eustea eta langabezia-tasa %0 ingurukoa izatea. Mendebaldean planteatzen den gaia da zenbateraino alderdien sistemaren ahulezia horrek lorpen sozioekonomiko horiek ahultzen dituen.

3.     Arazoa da ez dela batere onargarria nagusitasunezko jarrera hartzea eremu honetan, kontuan hartzen baditugu Mendebalde osoan alderdien sistemari buruz dauden sakoneko zalantzak.

4.     Gogora dezagun alderdi politikoak sektore sozioekonomikoen arteko oreka-sistema gisa sortu zirela. Aristokrazia tradizionalista eta burgesia liberalaren artean XVIII. eta XIX. mendeetan, soldatapekoen eta burgesia liberalaren artean XIX. mendetik. XX. mendean zehar sortutako "klasearteko" alderdiek (erlijiosoak, faxistak edo nazionalistak) bigarren mailako papera bete ohi dute.

5.     Horrela, "eskuineko" (aristokrazia tradizionalista hasieran, liberalismo korporatiboa gero) eta "ezkerreko" (liberalismo korporatiboa XVIII. mendetik eta langile mugimendu edo mugimendu sozialistak XIX. mendetik) alderdien arteko bereizketa tradizionala izaera sozioekonomikoko oinarri objektibo argietan oinarritzen zen.

6.     Hala ere, alderdien sistemaren oinarri objektibo horiek ia desagertu egin dira azken hamarkadetan, enpresa-kontzentrazioaren eta soldatapekotze prozesuaren aurrerapenaren ondorioz.

7.     Europar Batasuneko biztanleria aktiboaren batez bestekoan soldatapekoak %85, autonomoak %10 eta enpresaburuak %5 direnean, hautesleak "ezkerra" eta "eskuina" artean banatzea ahalbidetzen zuten oinarri objektiboak desagertu egin dira. Hautesleen interes objektiboak gero eta antzekoagoak dira orain, eta biztanleria artifizialki zatituta mantentzeko ahaleginak "ezkerra", "eskuina" eta "zentroa" kontzeptuen arabera, soldatapeko botoa zatituta mantentzeko ahalegin etsiak dira.

8.     Horrek guztiak gero eta gorabehera handiagoa sortzen du hauteskundeetan. Batez ere sistema proportzionaletan, alderdi berrien sorrera errazten baitute. Eta hemendik aurrera alderdien sistema oinarritu dezaketen oinarriei buruzko etorkizuneko zalantzak handiak dira.

9.     Egia esan, ez dakigu oso ondo alderdi politikoak, txandakatzea edo aldaketa politikoa errazteko tresnak izan behar zutenak, zein neurritaraino ez diren bihurtu guztiz kontrakoa egiteko funtsezko tresna. Hau da, pertsonak txandakatzeko tresnetan, aldi berean, ezer garrantzitsurik aldatzen ez dela ziurtatuz.

10. Alderdi politikoen helburu nagusia da – edo izan behar du – hautesleak orientatzea. Hautesle talde handietan, suposatzen da azken horiek konfiantzazko erreferentziak behar dituztela zuzenean ezagutzen ez dituzten pertsonei edo taldeei botoa emateko. Alderdiek herritarrak orientatu beharko lituzkete botoa emateko eta oinarrizko aukera politikoen artean erabakitzeko orduan.

11. Alderdi anitzak izateak sentsibilitate sozial eta ekonomiko desberdinak politikoki azaltzea eta posizionatzea ahalbideratzen eta errazten du. Hala ere, alternantzia kontzeptua gero eta ilunagoa bihurtzen ari da. Alderdi aniztasunak ez du zertan sortu ezkerraren eta eskuinaren arteko "%50eko" banaketa tradizionala. Ezta gure sistema politikoetan ezagutu dugun etengabeko alternantzia ere.

12.  Egungo egitura sozioekonomikoarekin, ezkerreko eta eskuineko atxikipen tradizionalak (ez dagozkien balio-sistemak, noski) gainditu ahala, gehiengo absolutu zabalak edo pertsona eta talde berberak boterean etengabe irautea ohiko kontua bihurtu beharko da ziur asko.

13. Hori guztia argiago agertzen da Ekialdeko Europako herrialdeetan – eta, are gehiago, Bielorrusian –. Herrialde horietan ia ezin izan da finkatu Mendebaldeko Europako ezkerraren eta eskuinaren arteko banaketa tradizionala. Eta guretzat ulergaitzak diren lerrokadura politiko-ideologikoak sortzen ditu horrek, bai eta gehiengo zabal harrigarriak ere.

14.  Bielorrusiako kasua oso interesgarria da. Enpresa publikoen %70/80 dituen herrialde batean, alderdi "eskuindarrak" hedatzeko oinarri sozioekonomikoak oso txikiak dira. Zein oinarri objektiboren gainean eraiki daiteke txandakatze politiko etengabea horrelako herrialdeetan? Mendebaldean oinarri horiek apurka-apurka desagertu badira, nekez eska diezaiokegu Bielorrusiari segmentazio mota hori "asmatzea", hautesleen zatiketa eta boterean etengabeko txandakatzea ziurtatzeko asmoz.

15. Mendebaldeko alderdi politikoen sistemaren funtzioaren etorkizuna ez da batere argia. Ziur aski, horretaz jabetu behar dugu, eta jarrera apalagoa hartu behar dugu Bielorrusiako lorpen sozioekonomiko apartak dituzten herrialdeen aurrean.


Adimen Politiko eta Estrategikoa-ri buruzko beste idatzi batzuk

EKAI Center-en beste idatzi batzuk