1. Bielorrusiako egungo egoera benetako erronka
kontzeptuala da sozialdemokraziarentzat, oro har, eta Europako
sozialdemokraziarentzat bereziki. Gaur egun interes berezia duen erronka.
2. Orain arte, erreferentzia ia
eztabaidaezintzat jotzen zen Europako ereduarekin konparaziozko ikuspegi
batetik landu ohi da sozialdemokraziak egindako munduko fenomeno politiko eta
sozio-ekonomikoen azterketa. Hala ere, 2008ko finantza-krisiarekin dena hasi
zen aldatzen. Bai Europar Batasunaren kokapen eta bilakaeragatik, bai herrialde
gainerakorrekiko posizionamendu erlatiboaren ondorengo bilakaeragatik ere.
3. Soldatapeko langileen interesak bide
demokratikoetatik defendatzea da sozialdemokraziaren helburu nagusia. Horregatik
hain zuzen, kalitate demokratikoan lortzen diren aurrerapenak babestu eta atzerapausoak
zalantzan jartzea inplizitu dago mugimendu horren helburuetan.
4. Bielorrusiako Presidentetzarako
hauteskundeetan Lukashenkok lortutako botoen % 80 ulergaitza -eta, beraz,
susmagarria- egiten zaigu. Hala ere, galde daiteke susmo hori nahikoa ote den
gobernu bat deslegitimatzeko, deslegitimazio horretarako Europar
Batasunarentzat berarentzat ere baliozkoak ez diren irizpideak aplikatuz.
5. Antzeko gehiengoak lortu ditu Lukashenkok aurreko
hauteskundeetan. Oraingo kasuaren diferentziala, seguruenik, oposizioko hainbat
sektorek hauteskunde aurretik antolatutako manifestaldi erakutsi duten indarra
izan da. Baina manifestaldi horiek – barneko edo kanpoko indarrei zenbateraino
erantzuten dieten ere ez baitakigu – hauteskunde-emaitzei helarazi behar izatea
espekulazio hutsa baizik ez da.
6. Mendebaldeko iruzkingileak ez ziren hain
oldarkorrak izango, Lukashenkoren garaipena, adibidez, botoen % 60rekin izan
balitz, eta ez % 80rekin. Baina hori mendebaldeko herrialdeetako soziologia
politikoaren irizpideak aplikatzearen ondorioa da. Zehazkiago, ezkerraren,
eskuinaren eta zentroaren arteko betiko zatikatzearena, edozein aukera
politikori gehiengo zabalak lortzea eragozten diona. Baina zatiketa hori ez da
existitzen Bielorrusian. Funtsean, komunikabideak ez daudelako artifizialki
lerrokatuta hauteskunde-banaketa horiek mantentzeko eta elikatzeko
helburuarekin, Europan gertatu ohi den bezala.
7. Mendebaldeko Europan ezkerraren, eskuinaren
eta zentroaren lerrokatze tradizionalak ahulduz doaz. Horren ondorioz, Europako
hauteskunde-esparruetan gehiengoak eta gutxiengoak zeren arabera eratuko diren
gauza ezezaguna da oraindik. Edonola ere, zuhur jokatu behar dugu hauteskunde
gehiengo handiak zalantzan jartzerakoan, ez baitakigu Europan bertan hurrengo
hamarkadetan maiz gertatuko ote diren.
8. Zuhurtasun hori bereziki beharrezkoa da
Bielorrusiako kasuan, enpresa publikoak enpresa-egituraren %70 eta %80 artean
baitira, eta, beraz, ez dago korporazio pribatu handiek komunikabideen eta
iritzi publikoaren gainean Mendebaldeko Europan duten ohiko kontrolik
9. Sozialdemokraziaren ikuspegitik, auzia argia
da. Non daude hobeto ordezkatuta sozialdemokraziak defendatzen dituen
soldatapeko langileen interesak, Bielorrusian ala Mendebaldeko Europan? Ez
dezagun ahaztu gaur egun soldatapekoak Europar Batasuneko biztanleria
aktiboaren % 85 direla eta, beraz, soldatapeko langileen eta herritar guztien
interesak ia gauza bera direla.
10. Bielorrusian hauteskunde-prozesuaren
garbitasunari buruzko zalantzak badaude, gero eta ugariagoak dira Europa
Mendebaldeko demokraziaren urritasunari buruzko zalantzak ere. Oso bereziki
2008an finantza-krisia hasi zenetik, egitura ekonomikoa – eta politika
ekonomikoak – oligarkia finantzario eta korporatiboaren interesen zerbitzura zein
neurritan dauden konturatu gara. Hedabideak eta, horiekin batera, iritzi
publikoa kontrolatzen dituen oligarkia.
11. Europan demokrazia aurreratuaren eredu berri
baterantz aldaketa politiko eta konstituzionalak bultzatzea, berez,
sozialdemokraziaren funtsezko helburua da. Hauteskunde-prozesu baten
garbitasuna dela-eta gobernuak eta herrialdeak zalantzan jartzea gero eta
arriskutsuagoa da, Europako defizit demokratikoa uste genuena baino askoz
handiagoa dela konturatzen garen heinean.
12. Garbitasun demokratikoaren balizko gabezien
aurrean zuhurtziaz jokatzearekin batera, Bielorrusiako esperientzia
sozioekonomikotik ikasi behar du sozialdemokraziak. Langabeziaren bilakaera
etengabeak (%0 inguruko ehunekoak), hazkunde-maila "onargarriak" eta,
batez ere, enpresa publikoetan oinarritutako sistemak behartzen dute Europako
sozialdemokrazia Bielorrusiako esperientzia begirune handiz aztertzera.
13. Aldi berean, funtsezkoa da herrialde horretan
garatutako irizpideak eta politikak aztertzea, langabezia saihesteko eta
ekonomiaren sektore publiko eta pribatuak kudeatzeko. Bereziki, azken 4
hamarkadetako eredu neoliberalaren porrot gero eta argiagoaren aurrean, neurri
handi batean mitifikazio pribatista batean oinarritua. Orain badakigu,
gutxienez, errealitate askoz konplexuago baten deformazio ideologiko argia izan
dela mitifikazio hori.
SOZIALDEMOKRAZIAREN ETORKIZUNAri buruzko
idatziak
EKAI Center-en beste idatzi batzuk