Europako Garapen Ereduaren Etorkizuna PETRODOLAR GAINDITZEAREN ERRONKA

Europako Garapen Ereduaren Etorkizuna

PETRODOLAR GAINDITZEAREN ERRONKA 

1.     Monetaren erabilera funtsezkoa izan zen trukeak errazteko eta garapen ekonomikoa ahalbidetzeko. Dirua merkatu-ekonomiarekin hain lotuta izanik, hura gabe pentsaezina da ekonomia aurreratua. Hala ere, aberastasun osoa diru formaren bitartez bideratzeak etengabe erakarri ditu aberastasuna bidegabez eskuratzeko asmoak. Eragile pribatu eta publikoek historikoki dirua sortzeko eta erabiltzeko prozesuan esku-hartzeko ahalegina egin dute, instituzionalizatutako pirateria gisa behin baino gehiagotan.

2.     "Pirateria" mota horren ohiko adibidea, bakarra izan ez arren, monarkek moneta egiteko ahalmenaz abusatzea zen. Txanpon baten urre edo zilar proportzioa %10ean diluitzearen bitartez, progresiboki, herrialdeko aberastasunaren (edo herrialdeko merkataritza ekonomiaren) %10 legez kanpo bereganatzea ahalbidetzen zion errege edo enperadoreari. Etengabeko tentazioa.

3.     Tamalez, txanpon fiduziarioen egungo sistemak ez du horrelako gehiegikeriekin amaitu, eta, aitzitik, nabarmen erraztu ditu. Azken hamarkadetan – 70eko hamarkadan Nixon-en gobernuak dolarraren eta urrearen arteko harremana eten zuenetik aurrera –, bidegabeko jabetze hori masiboa bihurtu da, eta bi norabidetan agertu da:

A. Baliabideak ekonomia errealetik finantza-ekonomiara eta banku zentralekin lotura handiena duten interes-taldeetara etengabe eskualdatzea

B. Mundu osotik Estatu Batuetara baliabideak etengabe eskualdatzea. Erreserba-moneta eta nazioarteko kontratuetan erreferentziazko moneta gisa dolarrak izan duen nagusitasunaren ondorioz.

4.     Europako garapen-ereduaren ikuspegitik, egungo nazioarteko diru-sistema gainditzea, petrodolarra deritzonean oinarrituta, funtsezkoa da gure garapen-gaitasuna biziberritzeko.

5.     Estatu Batuek Ekialde Ertaineko petrolio-ekoizleen gainean zuten nagusitasun politikoa izan da petrodolarraren sistemaren oinarria. Horrela ziurtatzen zen dolarrak bere nagusitasun monetarioa mantentzen zuela munduan. Hegemonia horri esker, Estatu Batuek beren burua artifizialki finantzatu ahal izan dute etengabe hamarkada hauetan zehar, planetako gainerako ekonomietatik baliabideak xurgatzearen kontura.

6.     Mekanismo hori, zalantzarik gabe, negatiboa izan da Europako ekonomiarentzat, baina – harrigarria bada ere – hilgarria izan da Estatu Batuetako ekonomiarentzat ere epe luzera. Kontsumoa eta gastua errazegi finantzatzeak erraztu egin du Ipar Amerikako ekonomiak gero eta ekoizpen-ahalmen ahulagoa izatea eta gero eta gizarte eta gobernu zorpetuagoak izatea ere.

7.     Hainbat proiektu alternatiboren bidez planteatzen zen petrodolarraren sistema gainditzea hil ala biziko mehatxutzat hartzen zuten Estatu Batuek – edo herrialde hori kontrolatzen zuten eliteek –. Benetako "casus belli" gisa. Horrekin lotu dira, adibidez, Irak edo Libia bezalako herrialdeen inbasioak.

8.     Dena aldatu da Donald Trumpen lehendakaritzarekin; izan ere, sistema horrek epe luzera Estatu Batuetako ekonomia errealarentzat zekarren hondamendiaz jabetuta, egungo moneta-sistema lehenbailehen ordezteko beharra planteatu da orain, maila kontzeptualean baino ez oraingoz.

9.     Europak gogotsu lagundu behar ditu ahalegin horiek. Eta gaur egungo moneta-sistemaren alternatiba propioak planteatu behar ditu ere. Euroaren eta Europako moneten zeregina testuinguru berri batean kokatu behar da lehenbailehen. Testuinguru horretan, alde batetik, gaur egun Estatu Batuetara doan etengabeko finantza-xurgatzea saihestu behar da. Eta, bestetik, Europak argi eta garbi ekonomia errealari eta garapen ekonomiko eta sozialari laguntzeko diru-sistema bat izan behar da.

10.  Harrigarria da, alde horretatik, Europako Batzordea eta Europako Banku Zentrala une honetan ez egotea buru-belarri diru-sistemaren etorkizunari buruzko eztabaida bultzatzen. Argi dago finantza-oligarkiak interes handiak dituela egungo sistemari eusteko. Baina Europa hurbiltzen ari diren aldaketetarako prozesuetatik kanpo geratzeko arriskuan dago, eta, beste behin ere, dinamismo ekonomikoa berreskuratzeko beste aukera historiko bat galtzeko arriskuan ere.

 

EUROPAKO GARAPEN EREDUAREN ETORKIZUNAri buruzko idatziak

EKAI Center-en beste idatzi batzuk