1. Harrigarria bada ere, Belarus/Bielorrusiako
esperientzia harrigarria ahaztu egin dute bai gure gobernuek, bai gure analista
politiko eta ekonomikoek.
2. Sektore publikoan enpresa-ehunaren % 80
inguru mantentzen duen herrialde bat, sistematikoki %0 inguruko
langabezia-zifrak lortzen dituena eta hazkunde-maila "onargarriak"
dituena, benetako bitxia da analisi ekonomikoaren ikuspegitik. Belarusekin egin
behar den lehenengo gauza – eta ulergaitza da orain arte egin ez izana – esperientzia
horretatik ikastea da.
3. Gure hedabide, aditu eta ordezkari politikoen
obsesio "pribatistak" enpresa publiko eta pribatuen abantaila eta
eragozpenen errealitatea erabat desitxuratzera eraman gaitu. Horrek ahaztarazi
digu enpresa-sektore publikoa zenbateraino izan zen Europako gerraosteko
garapenaren funtsezko zutabea, edo herrialde gainerakorrek enpresa publiko eta
pribatuen konbinazio eraginkorraren bidez lortu dituzten arrakastak. Belarusen
esperientziatik ikastea nahitaezkoa izan beharko litzateke enpresa publikoak
eta pribatuak, hurrenez hurren, gure garapen-ereduan izan behar duten
zereginaren errealitatera objektibotasunez hurbiltzeko prest dagoen edozein
aditurentzat.
4. Era berean, enplegu osoko politikei
dagokienez, bielorrusiar esperientziatik ikasten saiatzeak garrantzi handia
izan beharko luke gure analistentzat eta ordezkari politikoentzat, korporazioen
interesek mugatutako esparrutik kanpo mugitzen hasteko gai balira.
5. Errusiarekiko balizko integrazioari
dagokionez, albo batera geratu beharko litzateke Europa. Errusiarrei eta
bielorrusiarrei dagokie erabaki hori. Bi nazio horiek historikoki integratuta luze
bizi izan dira. Nazio bereiziaren kontzientzia indartu da Belarusen azken
urteotan, baina oraindik mugatua dela dirudi. Alde horretatik, bi
herrialdeentzat positiboa edo negatiboa dena baloratzea haiei bakarrik dagokie.
6. Azkenik, badirudi Belarusen kalitate
demokratikoa dela gure hedabideen kezka bakarra. Gai hori ez da mendebaldeko
eliteek sinetsarazi nahi diguten bezain argia.
7. Bistakoa dirudi une honetan biztanleriaren
sektore garrantzitsu bat ez dagoela batere konforme sistemarekin. Baina oraingo
ezinegonaren jatorria nahasi samarra da. Ez dago argi zein neurritan gertatu
den hori Errusiarekiko harremanetan gertatu diren tirabira gero eta
handiagoagatik, "koloreen iraultzen" bidez mendebaldeko ohiko
esku-hartzeagatik, edo biztanleriaren zati batek Lukashenkoren botereari
hainbeste urtez eusteagatik duen berezko nekeagatik.
  |
|
Irudi/erreportaje esanguratsu bat, mendebaldeko finantza-oligarkiaren –
eta "kolore-iraultzen" bidez estatu-kolpeen ohiko sustatzaileen–
Belaruseko protesten aurreko poza argi erakusten diguna.. |
8. Mendebaldeko hedabideen azterketa errazegiek
"ez demokratikotzat" jotzen dute Ekialdeko herrialdeetako
hauteskundeetan lortutako edozein garaipen, botoen %50, %70 edo %80koa bada.
Egia esan, ehuneko horiek ia pentsaezinak dira Mendebaldeko Europan. Baina
horrek lotura handia du Mendebaldeko egitura sozialarekin eta kultura
politikoarekin. Bereziki, biztanleria eskuinaren eta ezkerraren artean banatzeko
betiko kulturarekin, gero eta artifizialagoa erakusten ari dena. Ekialdeko
herrialdeetan, hautesleek ez dute sufritzen itxuraldatutako banaketa hori, eta,
beraz, proposamen, hauteskunde-aukera edo hautagai jakin batzuen aldeko edo
kontrako gehiengo zabalak sortzea nabarmen ohikoagoa da, eta, berez, ez du
ahultzen hauteskunde-prozesu baten kalitate demokratikoa.
9. Hauteskunde
aurreko manifestazio garrantzitsuen ondoren, Lukashenkoren hautagaitzak hil
honetako hauteskundeetan botoen % 80 lortu izana arraroa eta susmagarria
iruditzen zaigu. Baina horrelako susmoak ez dira inola ere nahikoak
hauteskunde-prozesu bat zalantzan jartzeko. Eta Europako liderrak ez dira horri
buruzko daturik ematen ari.
10. Gero
eta legitimitate gutxiago du Europak kalitate demokratikoaz harro egoteko.
Europako mezu demokratikoak sekulako eragina bazuen munduan, eragin hori
nabarmen murriztu zen 2008ko finantza-krisialditik aurrera. Ordutik, agerikoa geratu
zen europar askorentzat, baina, batez ere, munduko herritarrentzat, Mendebaldea
– Estatu Batuak funtsean –, giza eskubideekiko errespetu maila handiarekin ere,
oso urrun dagoela sistema benetan demokratikoa izatetik. Egiaz,
finantza-inbertitzaileak eta korporazio handiak dira finantza-sistema eta
komunikabideak kontrolatzen dituztenak, eta, horien bidez, iritzi publikoa eta
– beraz – hauteskundeak. Europa eta Estatu Batuen itxura demokratikoek
oligarkia plutokratiko bat ezkutatzen dute.
11. EKAI Centerrek behin eta berriz azpimarratu
du garrantzitsua dela Mendebaldeak giza eskubideen arloan lortutako benetako
aurrerapenak eta demokraziaren kontzeptua bereiztea. Giza eskubideek Europako
konkista historiko gisa duten benetako garrantziari kalterik egin gabe,
tamalez, giza eskubideek ez dutela demokrazia bermatzen onartu behar dugu,
iritzi publikoa elite korporatiboak sistematikoki kontrolatzen eta manipulatzen
duen heinean.
12. Honek
guztiak behar bezain zuhur eta apal jokatzera behartzen gaitu Belarus bezalako
herrialdeetan kalitate demokratikoa zalantzan jartzen dugunean. Protesta
masiboak izan ditugu duela gutxi, adibidez, Frantzian. Baita errepresio
basatiak ere. Europako kalitate demokratikorik eza agerian geratzen da,
adibidez, komunikabideen kontrol korporatiboan. Giza eskubideak eta eredu
demokratikoa bultzatu nahi baditugu, geure etxean hasi behar dugu, esaten
duguna benetan sinesten dugula erakusteko. Bestela, giza eskubideei eta
demokraziari buruzko gure mezuak aitzakia besterik ez direla pentsatzen du azkenean
munduak, oligarkia korporatiboak mendebaldean bertan duen boterea finkatzeko
eta mundu osora zabaltzeko aitzakia.
Adimen
Politiko eta Estrategikoa-ri buruzko beste idatzi batzuk
EKAI Center-en beste idatzi batzuk