1. Europako ekonomiaren azken hamarkadetako eta
2008an hasitako krisi-hamarkadako egiturazko gainbehera azaltzeko orduan,
funtsezko bi azalpen mota identifika ditzakegu. Alde batetik, krisiaren kausak
finantza-eremuan – eta gain-zorpetzean – kokatzen dituztenak, eta, bestetik, ekonomia
errealaren esparruan – errentagarritasunaren galeran, bereziki – kokatzen
dituztenak. Baina, gure ikuspuntutik, bi azalpenak bat etor daitezke.
2. Krisiaren finantza-arrazoiak argi eta garbi
identifika daitezke. 70eko hamarkadaz geroztik etengabe metatutako
gainzorpetzeak, finantza-sektorean metatutako arriskuak edo banku zentralen
etengabeko hedapen-portaerak eragin dituzte Mendebaldeko egitura-arazo handiak.
Batzuetan, egitura-arazo horiek finantza-sektore "harrapari" baten
erantzukizuntzat hartzen ditugu, Europako ekonomia errealaren garapen-gaitasuna
apurka-apurka suntsituko lukeena.
3. Egia esan, badirudi gure arazo ekonomiko
handien finantza-jatorria eta ekonomia errealean kokatutako jatorria estuki
lotuta daudela. Finantza-arazoen errealitatea erraz egiazta badaiteke, ez dago
batere argi, era berean, zoratutzat har dezakegun finantza-joera hori ez
dagoela Europako ekonomia errealaren egiturazko ahulezian finkatuta.
4. Finantza-arazoen eta ekonomia errealaren
arazoen arteko lotura hori ikuspegi mikroekonomikotik zein makroekonomikotik
ikus daiteke.
5. Hain zuzen ere, finantza-esparruko
egitura-desorekak, lau hamarkadatan handituz joan zirenak, XX. mendeko 70eko
hamarkadan sortu ziren ziurrenik, eta, azken finean, 1971n Nixon administrazioak
dolarraren urrean ordurarte zuen bihurgarritasuna hautsi zuenean.
6. Baina, egia esan, Estatu Batuetan 60ko
hamarkadaren amaieratik eta 70eko hamarkada osoan zehar, krisi ekonomiko sakon
batean murgildu zen Mendebaldea funtsezko bi adierazpenekin: enpresen
errentagarritasun eskasa eta ekonomiaren hazkunde motela.
7. Jakina denez, enpresek sistematikoki
handitzen dute beren zorpetze-maila errentagarritasun txikiko egoeretan. Eta
baita bere jarduera "finantzarizatu" ere, inbertsio finantzario
hutsetara baliabide gehiago bideratuz, inbertsio produktiboen errentagarritasun
eskasaren aurrean. Aldi berean, gobernuek eta banku zentralek, zailtasun
makroekonomikoen aurrean, ekonomiaren zorpetze orokorra errazteko joera dute,
eta, dakigun bezala, BPG goraka bultzatzen du zorpetze horrek berehalako
ondorio gisa.
8. Jokabide makroekonomiko hori nabarmen handitu
eta sistematizatuta ikusten dugu azken hamarkadetan, banku zentralen politiken
bidez; izan ere, politika horiek moneta-hedapeneko neurriekin erantzuten diete behin
eta berriz ekonomiaren ahultasun edo hazkunde eskasaren zeinuei.
9. Horrela, badirudi interpretaziorik logikoena hauxe
dela: Europako ekonomiaren errentagarritasunaren (eta, ondorioz, hazkundearen)
egiturazko arazo baten aurrean gaude, zorpetze-injekzioekin behin eta berriz
konpentsatu dena. Hala ere, epe laburreko neurri horiek ez zuten lortu ekonomia
errealaren egiturazko arazoak konpontzea, eta, ondorioz, gehiegizko zorpetzea
metatuz joan da denboran zehar, ekonomia errealaren egiturazko ahuleziari
eutsiz.
10. Gogora
dezagun deskribapen horrek, azken buruan, Europako ekonomiaren egiturazko
errentagarritasun eskas horren kausak interpretatzeke uzten dituela. Eta horri
buruzko oinarrizko bi interpretazio daudela: kapitalaren intentsitate gero eta
handiagoaren inpaktu konpentsatu gabea eta bigarren iraultza energetikoaren
ustiapen produktiboaren agorpena (petrolioa, gasa eta elektrizitatea).